چهار دیواری در حصار آپارتمان نشینی

همین چند روز پیش بود که در همین ستون درباره فرهنگ آپارتمان نشینی و لزوم توجه به نظافت راهروها و راه پله‌ها نوشتیم و این نکته مطرح شد که ورودی، پارکینگ، راهرو، پاگرد و راه‌پله جزو فضاهای مشترک یا در اصطلاح حقوقی «مشاع» ساختمان هستند و به همین خاطر همه ساکنان یک مجتمع باید در حفظ پاکیزگی و نظم این بخش‌ها کوشا باشند و از گذاشتن هر گونه وسیله‌ای که سبب مزاحمت در رفت‌وآمد دیگران شود یا به‌نحوی فضای ساختمان را زشت و کثیف کند، خود داری کنند.

با اینکه از زمان نخستین ساخت و ساز مجتمع‌های آپارتمانی (از دهه40 شمسی) در ایران تا‌کنون 50‌سال می‌گذرد و با وجود آنکه در این مدت، قانون تملک آپارتمان‌ها به تصویب رسیده و آیین‌نامه اجرایی آن نیز تدوین و همچنین اصلاح آیین‌نامه اجرایی آپارتمان‌ها بازبینی شده است، اما همچنان مشکلات آپارتمان‌نشینی به قوت خود باقی است.

شاهد این مسئله، عکسی است که خانم اکرم فراهانی به‌عنوان نمونه‌ای از مزاحمت‌ها و مشکلات ناشی از رعایت نکردن فرهنگ آپارتمان‌نشینی، برای ما فرستاده است. به‌نظر می‌رسد که عمده مشکلات مرتبط با زندگی در مجتمع‌های آپارتمانی از زمانی آغاز شده که برخی از خانواده‌ها با همان ذهنیت زندگی سنتی در خانه‌های حیاط‌دار، به این شیوه زندگی (آپارتمان نشینی) وارد شده‌اند. تفکر «چهاردیواری اختیاری» تعیین‌کننده شیوه زندگی سنتی بود.

براین اساس بسیاری از خانواده‌هایی که با همین ذهنیت شروع به زندگی در آپارتمان‌ها می‌کنند، برای خود و دیگران مشکل ساز می‌شوند و شاید به همین دلیل، بلند صحبت کردن، زیاد کردن صدای رادیو و تلویزیون یا قرار دادن کفش و جا کفشی و نیز برخی وسایل دیگر را در مشاعات ساختمان، امری عادی می‌دانند. لازمه زندگی آپارتمان‌نشینی، گسترش فرهنگ آپارتمان‌نشینی و توجه به آن است؛

حال آنکه دوری از این فرهنگ (آپارتمان‌نشینی) باعث بروز مشکلات بی‌شمار اجتماعی می‌شود که بخشی از آن مشاجراتی است که گاه مابین ساکنان یک مجتمع رخ می‌دهد و بخش دیگر آن، خود را در اعتراض‌ها و شکایات گوناگون در دادسراها و کلانتری‌ها نشان می‌دهد. اما روی پنهان این سکه، مخدوش شدن حقوق همسایگی و در نهایت کاهش و تنزل شخصیت شهروندی افراد است.

اینجا پیاده‌روست نه جای پارک!

فضا‌های شهری از جمله بخش‌های اصلی یک شهر هستند. اختصاص فضاهای گوناگون در یک شهربه امور مختلف، نشان از نظم و قواعد خاصی دارد که بر یک شهر حاکم است. زندگی در یک شهر در چارچوب همین فضاهای تفکیک شده می‌گذرد. این به آن معناست که نمی‌توان از این چارچوب‌های تعیین شده- که اتفاقا حاصل توافق شهروندان با یکدیگر است- چشم پوشید. آنچه کاربری یک فضای معین شهری را تعریف می‌کند، نیازهای متفاوت شهروندان است. تأمین نیازهای شهروندان، هدف اصلی طراحی فضاهای شهری است.

نکته دیگر آنکه بخش زیادی از تصورات شهروندان از شهر، به واسطه همین فضاها صورت می‌گیرد. از این رو، شهر باید محیطی کارا و در عین حال زیبا و خیال‌انگیز برای ارتباطات اجتماعی، زندگی، کار و آسایش شهروندان باشد. در این میان، حفظ توازن فضاهای شهری از مقوله‌های مرتبط با برنامه‌ریزی‌های شهری است. شهر موجودیتی زنده و پویا دارد و حفظ این پویایی، در گرو رعایت قوانین شهری است.

از سوی دیگر، قوانین شهری سبب پایداری توازن فضاهای شهری می‌شوند. اکنون با این وصف بهتر می‌توان درباره این عکس داوری کرد.

همان‌گونه که در عکس می‌بینید شهروندی بدون توجه به کاربری متفاوت فضاهای تعریف شده شهری، در عوض پارک ماشین خود در جایگاهی مناسب، آن را در پیاده رو، پارک کرده است. در این حالت آیا به‌نظر شما با نقض حریم‌ها و فضا‌های تعیین‌شده شهری و در نهایت، با نقض حقوق دیگران در استفاده از فضاها و امکانات شهری مواجه نیستیم؟ آقا یا خانم رفیعی که این عکس را از ضلع جنوبی بلوار فردوس واقع در غرب تهران برای ما فرستاده است، زیر عکس خود از مسئولان راهنمایی و رانندگی درخواست کرده که نسبت به احقاق حقوق از دست رفته شهروندان تلاش بیشتری بکنند.